14 Haziran 2017’de Londra'nın batısındaki 24 katlı Grenfell Tower adlı binada çıkan ve 40 itfaiye aracı ile 200’den fazla itfaiye erinin müdahale etmesine rağmen ancak 24 saat gibi bir sürede kontrol altına alınabilen korkunç yangın, gözleri binalarda kullanılan yanıcı malzemelere ve yönetmeliklere çevirdi.

The Guardian gazetesi, 80 kişinin hayatını kaybettiği yangının yaşandığı binanın 2 yıl süren renovasyon çalışmalarında, dış cephe kaplamasında kolay alevlenen bir malzemenin kullanılmış olduğunu yazdı.

İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana İngiltere’de en çok ölüme ve yaralanmaya sebep olan yangın olduğu belirtilen Grenfell felaketinin ardından, Başbakan Theresa May İngiltere genelinde toplamda 120 adet yüksek katlı yapının yangın güvenliği testlerinden geçemeyen yanıcı kaplamalara sahip olduğunu bildirdi.[2] Hükümet, 600 kadar yüksek katlı blokta cephe kaplamalarının test edilmesine karar verdiğini açıkladı.

Londra yangınının hemen ardından Avrupa Birliği’nde derin bir tartışma ve kapsamlı çalışma başladı. Aslında yangından üç ay kadar önce Brüksel'de "yapı malzemelerinin yangın sırasında zehirli duman çıkarması" konusuna yapı malzemeleri yönetmeliğinde yer verilmesi hususunda bir çalışma başlatılmıştı. Bu çalışma kapsamında akademisyenlerden sektör temsilcilerine 50’den fazla yetkili ile görüşmeler yapıldı. Çalışmanın Temmuz ayı içerisinde tamamlanması bekleniyor.

Diğer taraftan Almanya, Danimarka, Hırvatistan, Slovakya, Sırbistan ve Çek Cumhuriyeti’nin yangın yönetmeliklerini çok yakın bir zamanda değiştirerek 12 - 25m yüksekliğindeki bina cephelerinde yanmaz malzemelerin kullanılması ile ilgili yeni koşullar getirdiği biliniyor.

İngiliz yetkililer (Department for Communities and Local Government) Grenfell Tower binasında kullanılan yanıcı malzemenin, yönetmelikleri gereği 18,5 m’den daha yüksek binalarda kullanılmaması gerektiğini belirtiyor. Türkiye’de hiç yanmaz veya zor yanıcı kaplamaların kullanılacağı yükseklik sınırı, 2015 yılında revize edilen yönetmelik ile 28,5 m’ye çıkarıldı. Oysaki revizyondan önce bu sınır 21,5 m idi.

Grenfell Tower yangınında olduğu gibi cephe alüminyum benzeri hiç yanmaz bir malzeme ile kaplı olsa dahi, bu kaplama altında bulunan yanıcı malzemeler yangının tüm binayı sarmasına sebep olabiliyor. Cephenin sadece en son kaplamaya bakılarak değil, sistem olarak değerlendirilmesi gerekiyor. Yangın Yönetmeliğimizde cephelerde kullanılacak malzemelerin sistem olarak test edilmesi şartı bulunuyor. Ancak 28,5m’den daha az yüksekliğe sahip binalarda cephe kaplama sisteminin, en az “zor alevlenici” dediğimiz (C,s3,d2 sınıfı) duman ve damlama sınırı olmayan sistemlerden oluşmasına izin veriliyor. Reuters’de yayımlanan bir haberde yangınlarda ölüm nedenlerinin %40-%60 arasında yanıcı malzemelerin yaydığı toksik maddelerden kaynaklı zehirli gazlar olduğu kaydediliyor.[4] Yönetmeliğimizde 28,5m’den daha az yüksekliğe sahip bina cephelerinde duman sınırlaması olmayan sistem kullanımına izin verilmesi, yangın esnasında ortaya çıkacak duman ve toksik madde hususunda endişe yaratıyor.

Diğer yandan, 28,5m’den daha az yüksekliğe sahip binalarda katlar arası yangın yayılımını önlemesi düşünülen kaplamalar için sistem testi şartı bulunmuyor. Türkiye Binaların Yangından Korunması Yönetmeliği Madde 27-(2)-b fıkrasında: “Dış cephesi zor alevlenici malzeme veya sistemden oluşan, yüksekliği 28.50 m'den az olan binalarda, tabii veya tesviye edilmiş zemin kotu üzerindeki 1.5 m mesafe hiç yanmaz malzeme ile kaplanmalı; bina yüksekliği 6.50 m'den fazla olan binalarda pencere ve benzeri boşluklarının yan kenarları en az 15 cm ve üst kenarı en az 30 cm eninde hiç yanmaz malzeme ile yangın bariyerleri oluşturulmalıdır” ifadesi yer alıyor. Aynı maddenin c fıkrasında: “Farklı yüksekliğe sahip bitişik nizamdaki yapılarda, alçak binanın çatı hizasındaki yüksek bina katının dış cephe kaplaması hiç yanmaz malzeme veya sistem ile kaplanmalıdır” ifadesi bulunuyor. Özellikle 28,5m’den daha az yüksekliğe sahip binalarda yukarıda belirtilen maddeler kapsamında, yangın yayılımını engellemesi düşünülen bölgelerin hiç yanmaz malzeme ile kaplanması yeterli bulunuyor.

Unutulmamalıdır ki Grenfell Tower yangınında kullanılan son kat dış cephe kaplaması alüminyumdur. Alüminyum yangın yönetmeliğimizin Ek-2/C tablosuna göre test edilmeye gerek olmadan hiç yanmaz olarak nitelendirilmektedir. Ancak sadece alüminyumun hiç yanmaz malzeme olması yangının ilerlemesini önlemeye yetmemiştir. Cephelerde kullanılacak malzemeler katmanlardan oluşuyor ise katmanların oluşturduğu sistemin yanıcılık sınıfı büyük önem arz etmektedir. 28,5m’den daha az yüksekliğe sahip binalarda yangın yayılımı için alınan yukarıdaki önlemlerde son kat cephe kaplamasına değil, bu bölgelerde kullanılan malzemelerin oluşturduğu cephe sisteminin yangın sınıfına atıf yapılması gerekiyor.

Uzun süreler tartışılacak bu konuların daha fazla can kaybı yaşanmadan, hızlı bir biçimde güvenli bir yasal zemine kavuşması, hiç yanmaz ve zor yanıcı malzeme ve sistemlerin yaygınlaşması, denetimlerin daha sıkı yapılması, karar mercii teknik uzmanların ve vatandaşların da bilinçli tercihlerde bulunması gerekiyor.

1)The Guardian-30.06.2017 Grenfell cladding approved by residents was swapped for cheaper version
2)The Guardian– 28.06.2017 Combustible cladding found on 120 tower blocks so far, says PM
3)The Guardian– 22.06.2017 Tests on 600 tower blocks find seven with Grenfell Tower-style cladding
4)Reusters – 29.06.2017 REFILE-Brussels ponders deadly smoke after Grenfell Tower blaze

Kaynak: www.ytong.com.tr